1. సైకన్ (స్కైఫా)
స్కైఫాను ఇంతకు పూర్వం సైకన్ అని పిలిచేవారు. 1936 లో డీ లాచెన్ ఫెల్స్ అనే శాస్త్రజ్ఞుడు సైకన్ పేరును స్కైఫాగా మార్చాలని ప్రతిపాదించాడు. ఈ స్పంజిక ల్యూకోసలీనియా కంటే క్లిష్టమైన నిర్మాణాన్ని కలిగి ఉంటుంది. ఇది కాల్కేరియస్ స్పంజికల రకానికి చెందింది. స్పంజికలలో మొట్టమొదటి దశగా సైకనాయిడ్ రకానికి చెందిన జీవుల శరీర కుడ్యం అనేక ముడతలను ఏర్పరచింది. స్కైఫా స్పంజిక సైకనాయిడ్ రకానికి చెందినదే. దీన్ని గురించి కింద వివరించడమైంది.
1.1 ఆవాసం అలవాట్లు
ఈ స్పంజిక చిన్నగా, సముద్రాలలో గల రాళ్ళు రప్పలకు, మలస్కా కర్పరాలకు అంటిపెట్టుకొని ఉంటుంది. ఇది ఏకాంత లేదా సహనివేశ జీవనాన్ని కొనసాగిస్తుంది. ఇది ఎక్కువ అలలు లేనటువంటి ప్రదేశాలలో దాదాపుగా 100 మీ లోతులో నివసిస్తుంది. ఇది సూక్ష్మ జీవులను, రసాయనిక పదార్థాలను ఆహారంగా తీసుకొంటుంది. ఇది కూజా ఆకారంలో, స్థూపాకారంగా ఉంటుంది. కాబట్టి స్కైఫాను సాధారణంగా కలశ స్పంజిక అని అంటారు. ఇవి దాదాపుగా ప్రపంచమంతటా విస్తరించి ఉన్నాయి. ఇవి ఎక్కువగా ఉత్తర అట్లాంటిక్ తీరాల్లో కనిపిస్తాయి. దీనిలో అనేక జాతులున్నాయి.
ఇందులో కొన్ని సై.కొరొనేటా, సై.సీలియేటమ్, సై.ఎలిగన్స్, సై.లింగ్వా, సై.రిఫానస్ అనేవి.
2. బాహ్య లక్షణాలు
ఇవి కూజా లేదా స్తూపాకారంలో కిరణవలయ సౌష్ఠవంలో 1-3 అంగుళాలు పొడవుంటాయి. ఇవి వివిధ వర్ణాలలో గాని, బూడిద లేదా లేత గోధుమ వర్ణాలతో గాని ఉంటాయి. కొన్ని స్కైఫాల పరభాగాలు ఒకదానితో ఒకటి కలిసి ఒక గుత్తిలాగా ఏర్పడతాయి. ఈ గుత్తి అడుగుభాగం అథఃస్థలాన్ని అంటి పెట్టుకొని ఉంటుంది. స్పంజిక శరీరం చర్మీయ త్వచంచేత కప్పి ఉండి కొద్దిగా సాగే గుణాన్ని కలిగి ఉంటుంది. శరీర ఉపరితలం నునుపుగా కనిపించినా సూక్ష్మదర్శిని ద్వారా గమనిస్తే అనేక బహుభుజాల నిర్మాణాలు గాడులచేత ఏర్పాటు చెంది ఉంటాయి. వల్ల బహుభుజ నిర్మాణం నుంచి సూదుల వంటి కంటకాలు బయటికి చొచ్చుకొని రావడం స్పంజిక అంతా గండురోమాల గుంపులాగా కనిపిస్తుంది. శరీర ఉపరితలంలోని గాడులలో అనేక సన్నని రంధ్రాలుంటాయి. వీటిని కుల్యాముఖాలు అంటారు. ఈ రంధ్రాలు స్పంజిక శరీరం మధ్యలో గల స్పంజిక కుహరంలోకి కుల్యల ద్వారా తెరుచుకొని ఉంటాయి. స్పంజిక స్వేచ్ఛా భాగపు చివరగల పెద్ద రంధ్రాన్ని ఆస్కులమ్ అంటారు. ఈ రంధ్రం చుట్టూ పొడవైన నిటారుగా ఉన్న సూదుల వంటి కంటకాలచేత నిర్మితమైన గరాటువంటి నిర్మాణం ఉంటుంది. దీన్ని ఆస్కులర్ ఫ్రింజ్ అంటారు. శరీరంలోకి సూక్ష్మ జంతువులు ప్రవేశించకుండా ఈ ఫ్రింజ్ రక్షణగా ఉపయోగపడుతుంది
3. కుల్యావ్యవస్థ :
ప్రతీ స్పంజిక శరీరం మధ్యలో గల కుహరాన్ని స్పంజికా కుహరం లేదా జఠరాభ కుహరం అంటారు. ఈ స్పంజిక శరీరమంతా రంధ్రాలు, కుల్యలచేత క్లిష్టమైన నిర్మాణంగా ఏర్పడింది. కాబట్టి ఈ వ్యవస్థను కుల్యా వ్యవస్థ అంటారు. శరీర కుడ్యంలో చర్మీయ త్వచం, అంతస్వచం ఉంటాయి. చర్మీయ త్వచంలో పినాకోసైట్ కణాలు, అంతస్యచంలో కొయానో సైట్ కణాలు ఉంటాయి. ఈ రెండు త్వచాల మధ్య పారదర్శకమైన జెల్లి వంటి మధ్య శ్లేష్మస్తరం ఉంటుంది. శరీర కుడ్యంలో మధ్య శ్లేష్మస్తరం ఎక్కువగా ఉండటం వల్ల అనేక ముడతలు పడి ఉంటుంది. ఈ కుడ్యంలో ఎత్తు పల్లాలు ఏకాంతరంగా అమరి ఉండి ముడతలను ఏర్పరచడమే కాకుండా సైకాన్ రకానికి చెందిన కుల్యా వ్యవస్థను ఏర్పరచాయి. ఈ వ్యవస్థలో దిగువ వివరించిన అనేక నిర్మాణాలు
(ఎ) ఆస్టియా లేదా చర్మీయ రంధ్రం : కుల్యా వ్యవస్థలోని అంతర్వాహికా కుల్య శరీరం పైన తెరుచుకొనే రంధ్రాన్ని ఒక త్వచం కప్పి ఉంచుతుంది. ఈ త్వచం ఒకటి లేదా రెండు రంధ్రాలను కలిగి ఉంటుంది. ఈ రంధ్రాలను ఆస్టియా లేదా కుల్యాముఖాలు అంటారు. ఇవి నీటిని స్పంజిక శరీరంలోకి పంపించడానికి మాత్రమే ఉపయోగపడతాయి. ఈ రంధ్రాల చుట్టూ సంకోచక కణాలు లేదా మయో సైట్లు ఆవరించి ఉండటం వల్ల రంధ్రం వ్యాసం తగ్గిపోయి నీటిని ఒక క్రమంలో కొద్ది కొద్దిగా లోనికి పంపించడానికి వీలవుతుంది.
(బి) అంతర్వాహికా కుల్యలు : ఈ కుల్యలు శరీర కుడ్యం అంతర్వలనం చెందడం వల్ల ఏర్పడతాయి. ఈ కుల్యలు ఒక వైపు ఆస్టియా ద్వారా స్పంజికా శరీరం బయటికి తెరుచు కొంటాయి. ఇంకొక వైపు అంటే స్పంజికా కుహరం వైపు మొండిగా అంతమవుతుంది. ఈ కుల్య ఇరుకుగా దాదాపుగా చతురస్రాకారపు గొట్టం లాగా కనిపిస్తుంది. ఈ కుల్యలు పినాకోసైట్ కణాలను కలిగి ఉంటాయి. స్పంజిక కుహరం అంతర్వాహిక కుల్య మధ్యన శ్లేష్మసరం ఎక్కువ మందంగా ఉండి జఠర వల్కలాన్ని ఏర్పరుస్తుంది. స్పంజిక శరీరంలో అంతర్వాహికా కుల్యలు, కిరణ కుల్యలు ఏకాంతరంగా అమరి ఉంటాయి.
(పి) ప్రోసో ఫైల్స్ : అంతర్వాహికా కుల్యలు, కిరణ కుల్యలలోకి కణాంతస్థ గదుల ద్వారా సంబంధాన్ని కలిగి ఉంటాయి. ఈ కణాంతస్థ గదులను ప్రోసో ఫైల్స్ అంటారు. పోరోసైట్ కణాలకు రంధ్రాలు పడి ప్రోసో ఫైల్స్ ఏర్పడతాయి. పోరోసైట్ కణాలు సంకోచ స్వభావం కలిగి ఉండి పినాకో సైట్ కణాలు మార్పు చెందడం వల్ల ఏర్పడతాయి.
(డి) కిరణ కుల్యలు : ఇవి శరీర కుడ్యం బహిర్వలనం చెందడం వల్ల ఏర్పడిన, అంగుళి త్రాణం ఆకారం గల నిర్మాణాలు. ఇవి కశాభాలను కలిగిన కొయనోసైట్ కణాలను కలిగి ఉంటాయి. కాబట్టి వీటిని కశాభ కుల్యలు అని కూడా అంటారు. అంతర్వాహికా కుల్యలు, కిరణ కుల్యలు ఒక దానితో ఇంకొకటి కిరణ వలయంగానూ, నిలువుగానూ ఎటు చూసినా సమాంతరంగానూ ఏకాంతరంగానూ అమరి ఉంటాయి. శరీరాన్ని కుడ్యం గుండా నిలువుగా కోసినప్పుడు ప్రతీ కిరణ కుల్య నాలుగు వైపులా అంతర్వాహిక కుల్యలు, అదే విధంగా
3.1 అంతర్నిర్మాణం
అంతర్వాహికా కుల్య నాలుగు వైపులా కిరణ కుల్యలు అమరి ఉంటాయి. అడ్డుకోతలో ప్రతి కిరణకుల్య అష్టభుజాకారంలో ఉంటుంది. ఈ కిరణ కుల్యలు శరీర బాహ్యతలం వైపు మొండిగా అంతమవుతాయి. ఇంకొక వైపు ఇవి స్పంజికా కుహరంలోకి బహిర్వాహికా కుల్యల ద్వారా తెరుచుకొంటాయి.
(ఎఫ్) బహిర్వాహికా కుల్య : స్పంజికా కుహరం, కిరణకుల్యల మధ్యగా గల ఈ కుల్య చాలా పొట్టిగా, వెడల్పుగా ఉంటుంది. ఈ కుల్యను బల్లపరుపుగా గల నాకో సైట్ కణాలు ఆవరించి ఉంటాయి. స్పంజికా కుహరం, బహిర్వాహికా కుల్య మధ్య గల వెడల్పయిన రంధ్రాన్ని జఠర ఆస్టియమ్ అంటారు. ఇంకొకవైపు కిరణ కుల్య, బహిర్వాహికాకుల్య మధ్యన ఒక పలచని విభాజక పటలం ఉంటుంది. దీనికి గల ఒక పెద్ద రంధ్రాన్ని ఎపోపైల్ అంటారు.
(జి) స్పంజికా కుహరం : ఇది స్పంజిక శరీరం మధ్యన గల ఇరుకైన కుల్య. ఈ కుల్యను ఆవరించి పినాకోసైట్ కణాలుంటాయి. ఈ కుల్య నేరుగా శరీర స్వేచ్చాతలంలో ఉన్న ఆస్కులమ్ ద్వారా బయటకు తెరుచుకొంటుంది.
(హెచ్) ఆస్కులం : ఈ రంధ్రం స్పంజిక శిఖరాగ్రంలో ఉంటుంది. ఈ రంధ్రాన్ని ఆవరించిన సంవరణి నిర్మాణాలు శరీరంలో నీటి ప్రవాహాన్ని క్రమ పరచడానికి తోడ్పడతాయి. ఈ సంవరణి నిర్మాణాలను సంకోచక పినాకోసైట్ కణాలు ఆవరించి ఉంటాయి. స్కైఫాలోని సైకనాయిడ్ కుల్యా వ్యవస్థలో నీటి ప్రయాణ సరళి కింది విధంగా ఉంటుంది. స్పంజిక శరీరంలో నీటి ప్రవాహ వేగం దాదాపు 0.01 mm/sec. ఉంటుంది.
4. కణ వ్యవస్థ
స్పంజికలన్నీ ద్విస్తరిత జీవులు. వీటి శరీర కుడ్యం రెండు స్తరాలు, మధ్యన మధ్యశ్లేష్మస్తరంచేత నిర్మితమై ఉంటుంది. బాహ్యత్వచాన్ని పినాకొడర్మ్ అనీ, అంతస్త్వచాన్ని కొయానోడర్మ్ అనీ అంటారు. పినాకోడర్మ్, మధ్యశ్లేష్మ స్తరం బాహ్య పరిసరాలతో సంబంధాలను నియంత్రించగా, కొయనోడర్మ్ పోషణ క్రియకు ఉపయోగపడుతుంది.
పినాకోడర్మ్ : ఈ స్తరం బాహ్య, అంతర్ పినాకోడర్మ్ అనే రెండు భాగాలను కలిగి ఉంటుంది. బాహ్య పినాకోడర్మ్ స్తరం ఆస్టియా, ఆస్కులమ్ రంధ్రాలను తప్ప మిగిలిన దేహ ఉపరితలాన్నంతటినీ కప్పి వేస్తుంది. అంతర్ పినాకోడర్మ్ లో గల ఉపకళా కణాలు అంతర్వాహిక కుల్యలు, బహిర్వాహికా కుల్యలు, స్పంజికా కుహరాలను ఆవరించి ఉంటాయి. పినాకోడర్మ్ స్తరం పలచని పెద్ద, బహు భుజాలు గల, పొలుసుల వంటి పినాకోసైట్ కణాలచేత నిర్మితమైనది. బాహ్య చర్మం నుంచి ఆవిర్భవించిన ఈ కణాలు ఒక పెద్ద కేంద్రకాన్ని కలిగి ఉంటాయి. ఈ కణాల చివరలు పక్కన గల కణాలతో కలిసి ఉంటాయి. ఈ కణాలు ఎక్కువ సంకోచ శక్తిని కలిగి ఉండటం వల్ల ఇవి స్పంజిక ఉపరితలాన్ని బాగా తగ్గించడానికీ, హెచ్చించడానికి తోడ్పడతాయి.
ఈ కణాలు నాళాకార రూపంలో అంతర్వాహికా కుల్యలను ఆవరించి ఉంటాయి. వీటిని పోరోసైట్ కణాలు అని అంటారు. ఈ కణాలు అంతర్వాహికా కుల్యలను కిరణ కుల్యలచేత మధ్యాంతర కుల్యలయిన ప్రోసో పైల్ ద్వారా కలుపుతాయి. పోరోసైట్ కణాలు రెండు వైపులా తెరుచుకొని ఉన్న పలచని కుడ్యాలచేత నిర్మితమై ఉంటాయి.
కొయనోడర్న్ : ఈ స్తరం జఠర ఉపకళను ఏర్పరుస్తుంది. దీనిలో కశాభకణాలు లేదా కొయనోసైట్ కణాలు ఉంటాయి. ఈ కణాలు అండాకృతిలో లేదా గుండ్రంగా, పెద్దగా ఉండి మధ్య శ్లేష్మసరం పై వదులుగా అమరి ఉంటాయి. ప్రతీ కణంలో ఒక కేంద్రకం, ఒకటి లేదా రెండు సంకోచరిక్తికలు, ఆహార నిల్వలు, బైఫారోప్లాస్ట్, రైజోఫాస్ట్ ఒక ఆధార కణిక లేదా క్లినోటోసోమ్ ఉంటాయి. ఆధార కణిక నుంచి పొడవైన కమ్మీవంటి కశాభం బయలుదేరి కణం స్వేచ్ఛా తలం నుంచి బయటికి వస్తుంది. ఈ కశాభం ఆధారం వద్ద దృఢంగా, చివరలో మెత్తగా ఉంటుంది కొయనో సైట్ కణాలు కిరణకుల్యలను ఆవరించి ఉండటం వల్ల కశాభ కదలికలు నీటిని తరలించడానికి తోడ్పడతాయి. ఈ కణాలు అంతస్త్వచం నుంచి ఆవిర్భవించాయి.
కొయనోసైట్ కణాన్ని ఎలక్ట్రాన్ సూక్ష్మదర్శినిలో పరీక్షించినప్పుడు దీనిలో దాదాపుగా అన్ని కణాంగాలు ఉంటాయని కనుగొనడమైంది. ఈ కణాంగాలలో మైటోకాండ్రియా, గాల్షిదేహాలు, ఎండోప్లాస్మిక్ రెటిక్యులమ్, రైబోసోములు మొదలయినవి ఉంటాయి. ఇవి కాకుండా కణం స్వేచ్ఛా తలంలో గల కాలర్ 20 – 30 జీవ పదార్థ కీలితాలను ఏర్పరుస్తుంది. వీటిని సూక్ష్మ చూషకాలు లేదా స్పర్శకాలు అంటారు. చూషకాలు తరచుగా ఒక దానితో ఇంకొకటి అడ్డు పట్టీలచేత కలిసి ఉంటాయి. ఇవి సంకోచ శక్తిని కలిగి ఉంటాయి. కశాభం రెండు మధ్య తంతువులు, తొమ్మిది జతల పరిధీయ తంతువులతో ఏర్పడింది.
(సి) మధ్య శ్లేష్మస్తరం : పి కోడర్మ్ కొయనోడర్న్ సరాల మధ్యన గల జాంతవసరమే మధ్య శ్లేష్మస్తరం. ఈ జాం.. 5 – కం రసాయనికంగా ప్రోటీన్లకు చెందుతుంది. దీనిలో అనేక రకాలైన అమీబా వంటి కణాలు ఉంటాయి. వీటిని అమీబో సైట్లు అంటారు. ఈ అమీబోసైట్స్ మార్పు చెందిన ఆర్కియోసైట్లు. ఇవి బాహ్య కణ స్తరం నుంచి వలస వెళ్ళి శరీరంలో జరిగే వివిధ ముఖ్యమైన పనులలో నిమగ్నమవుతాయి. ఈ మధ్య శ్లేష్మస్తరం జాంతవంగా ఉండటం వల్ల కంటకాలను స్థిరంగా ఉంచడానికి ఉపయోగపడతాయి. అమీబోసైట్లలో గల కొన్ని రకాలను కింద వివరించడమైంది.
(ఎ) ఆర్కియో సైట్స్ : ఇవి అఖండ పిండ అమీబో సైట్ కణాలు. ఇవి మొండిగా ఉన్న మిథ్యా పాదాలతో, స్పష్టమైన కేంద్రకాంశం గల కేంద్రకంతో ఉంటాయి. ఈ కణాలు ఆహారం, విసర్జన పదార్థాల రవాణాలో ఉపయోగపడతాయి. ఇవి స్పంజికకు అవసరమున్న అన్ని కణాలను ఉత్పత్తి చేయగలవు. ఇవి అండాలనూ, శుక్ర కణాలను కూడా ఏర్పరుస్తాయి. అంతేకాకుండా పునరుత్పత్తిలో ప్రముఖ పాత్ర వహిస్తాయి. కాబట్టి ఈ రకమైన కణాలను టోటిపొటెంట్ కణాలు అని అంటారు.
(బి) కోలెన్ సైట్స్ : ఈ కణాలు సన్నగా, పొడవుగా, శాఖలు గల మిథ్యాపాదాలను కలిగి ఉంటాయి. ఈ మిథ్యా పాదాలు అన్నీ ఒక దానితో ఒకటి కలిసి ఒక వల వంటి నిర్మాణాన్ని ఏర్పరుస్తాయి. కాబట్టి వీటిని మధ్య శ్లేష్మ స్తరంలోని సంయోజక కణజాలం అంటారు.
(సి) క్రోమోసైట్స్ : ఇవి వర్ణక పదార్థాన్ని, తమ్మె వంటి మిథ్యాపాదాన్ని కలిగి ఉంటాయి. ఈ కణాలు స్పంజికకు రంగునిస్తాయి.
(డి) థీసొ సైట్స్ : ఇవి కూడా తమ్మె వంటి మిథ్యాపాదాన్ని కలిగి ఉండి ఆహార నిల్వలతో నిండి ఉంటాయి.
(ఇ) మయోసైట్స్ : ఇవి తర్కురూపంలోని సంకోచక కణాలు. ఇవి ఆస్కులం, ఆస్టియా, ఎపో పైల్స్ మొదలయిన రంధ్రాల వద్ద సంవరిణులను ఏర్పరుస్తాయి. కాబట్టి రంధ్రం మూసుకోడానికి, తెరుచుకోడానికి, నీటి ప్రవాహాన్ని క్రమపరచడానికి ఉపయోగ పడతాయి.
(ఎఫ్) ట్రైరోబ్లాస్టులు : ఈ అమీబాయిడ్ కణాలు స్పంజిక అస్థిపంజరాన్ని స్రవిస్తాయి. ఈ కణాలు కాల్కేరియస్ కంటకాలను స్రవించే కాల్కో బ్లాస్టులుగాను, సిలీసియస్ కంటకాలను స్రవించే సిలికోబ్లాస్టులుగాను, స్పాంజ్ పోగులను ఏర్పరచే స్పాంజియోబ్లాస్టులుగాను పేర్కొంటారు.
(జి) ట్రోఫోసైట్లు : ఈ కణాలు పూర్తిగా లేదా పాక్షికంగా జీర్ణమైన ఆహారంతో నిండి ఉంటాయి. కాబట్టి ఇవి ఆహార పదార్థాలను ఒక ప్రదేశం నుంచి ఇంకొక ప్రదేశానికి తరలించడానికి తోడ్పడతాయి.
(హెచ్) ఫాగో సైట్లు : ఈ కణాలు మిథ్యాపాదాలతో కొయనోసైట్ కణాలలోకి చేరిన ఆహార రేణువులను గ్రహిస్తాయి. అంతే కాకుండా నిసర్జక పదార్థాలను, పాడై పోయిన కణాలను కూడా సంగ్రహిస్తాయి.
(బి) లోఫోసైట్లు : ఈ కణాలు ఒకటి లేదా రెండు చివరలలో గుచ్చం వంటి పోగులను కలిగి ఉంటాయి. ఇవి సినాకోసైట్ ఉసకళా కణాలకు అతికి ఉంటాయి. ఈ కణాలు సోగుల కట్టలను స్రవిస్తాయని అనుకోనడమే కాని కచ్చితంగా వీటి నిధులు తెలియవు. (జె) డెస్మోసైట్లు : ఇవి పొడవైన సన్నని కణాలు. ఎక్కువగా కుల్యల ఆధారం వద్ద ఉంటాయి.
(కె) గ్రంథి కణాలు : ఈ కణాలు స్రవించిన జిగురు పదార్థం వల్ల స్పంజిక అథఃస్థలానికి అతుక్కొంటుంది.
(ఎల్) బీజకణాలు : ఆర్కియో సైట్ కణాలు విభేదనం చెంది అండాలు, శుక్రకణాలు అనే బీజకణాలను ఏర్పరుస్తాయి.